Historische landbouwgebieden
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Gebieden die van oudsher in gebruik zijn voor landbouw en kenmerkende landschappelijke, culturele en historische elementen bevatten die het resultaat zijn van langdurige interactie tussen mens en natuur.
Omschrijving
Historische landbouwgebieden weerspiegelen eeuwenoude agrarische praktijken en traditionele inrichtingspatronen. Ze zijn van belang voor het begrijpen van de ontwikkeling van landbouw en landschap door de tijd heen. Deze gebieden worden gekenmerkt door specifieke landschapselementen zoals akkers, weilanden, houtwallen, sloten en dijken. De geschiedenis van het ontstaan van agrarisch landschap verschilt per regio. Agrariërs worden vaak gezien als de hoeders van dit landschap. Door streekeigen structuren te behouden, blijft de regionale identiteit herkenbaar en wordt vervlakking voorkomen. Bij ruimtelijke ontwikkelingen is het belangrijk om te kijken naar de vorming van het landschap en de gebiedseigen kenmerken.
Kenmerken en ontstaan
Het huidige Nederlandse landschap is voor een groot deel een cultuurlandschap, gevormd door menselijke activiteiten zoals het rooien van bossen, bouwen van huizen en aanleggen van akkers en weilanden. Deze ingrepen hebben door de eeuwen heen relicten in het landschap achtergelaten die informatie verschaffen over de bewoningsgeschiedenis. De inrichting van historische agrarische landschappen kan teruggaan tot in de middeleeuwen of zelfs eerder. Zo ligt de basis van de inrichting van sommige gebieden in de periode 1250-1950, met kleinschalige akkerpercelen (kampen) en grotere akkercomplexen (essen of engen), en weilanden en hooilanden in beekdalen. Ook aangrenzende heidevelden en woeste gronden maakten deel uit van de gemengde agrarische bedrijfsvoering. In veengebieden gaan de kenmerkende langgerekte percelering en ontwatering door sloten vaak terug tot de middeleeuwen (ca. 900-1300).
Historisch agrarisch landschap als erfgoed
Historisch agrarisch landschap vertelt een belangrijk deel van de geschiedenis en is bepalend voor het karakter van Nederland, waardoor het een essentieel deel is van cultureel erfgoed. Landschappen gevormd door de interactie tussen mens en natuur met een unieke historische en esthetische waarde, zoals historische landbouwgebieden, vallen onder de categorie onroerend erfgoed. Dit erfgoed kan verschillende statuten hebben, zoals geïnventariseerd, vastgesteld of beschermd erfgoed, elk met specifieke rechten en plichten voor eigenaren en overheden. Het behoud van streekeigen structuurdragers is belangrijk om de regionale identiteit te behouden en nivellering van het landschap te voorkomen.
Vergelijkbare termen
Cultuurlandschap
Gebruikte bronnen: